NIE ZAPOMINAJMY O DOWODACH!

Bynajmniej nie chodzi mi o zabieranie dowodu osobistego na przesłuchanie, chociaż o tym też należy pamiętać!

Nieważne w jakim charakterze występujesz w postępowaniu karnym – czy po stronie pokrzywdzonej, czy jako podejrzany/oskarżony, masz prawo wnioskować o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodów, które mogą pozytywnie wpłynąć na Twoją sytuację. I warto to robić.

Co może być takim dowodem? 

Chciałoby się napisać, że wszystko co wyobraźnia przyniesie i w zasadzie tak jest, bo jedynym ograniczeniem jest legalność takiego dowodu. Dowodem jest każdy dopuszczalny przez prawo środek, który służy dokonaniu ustaleń istotnych z perspektywy rozstrzygnięcia w sprawie karnej (czyli odmowy wszczęcia postępowania, umorzenia postępowania, postawienia zarzutów, skazania czy uniewinnienia).

Uplastyczniając powyższe, dowodami w sprawie mogą być np.: zeznania świadka, dokumenty, dowód z opinii biegłego (specjalisty w jakiejś dziedzinie), ślady linii papilarnych, zdjęcia czy nagrania.

Dlaczego tak ważne jest, abyśmy będąc stroną postępowania, sami dbali o materiał dowodowy?

Przyjmuje się, że to organy ścigania mają znaleźć dowody na ustalenie sprawcy, a potem jego winę bądź ustalenie, że jednak nie doszło do popełnienia czynu zabronionego. I po części tak jest, jednakże pamiętajmy, że:

 – policja/prokuratura dysponuje ograniczonymi zasobami ludzkimi oraz czasem i niekiedy postępowania są prowadzone w sposób pobieżny (co akurat jest na plus dla potencjalnego sprawcy, ale już niekoniecznie dla pokrzywdzonego),

– są dowody, o których nikt poza Tobą może nie mieć wiedzy, a taki dowód często jest kluczowy w sprawie, więc to Ty musisz wyjść z inicjatywą i go ujawnić,

– policja/prokuratura może wiedzieć o istnieniu dowodu, jednakże może być zdania, że nie jest to istotny dowód więc nie będą go przeprowadzać, dlatego to Ty musisz w zaparte wnioskować o przeprowadzenie takiego dowodu, który rzuci inne światło na sprawę – zwłaszcza przed sądem.

Także pomimo powszechnie przyjętego stanowiska, że to zazwyczaj organy ścigania są od poszukiwania dowodów, wielokrotnie zdarzało się w prowadzonych przeze mnie sprawach, że to właśnie dowód zawnioskowany przez stronę miał kluczowe znaczenie dla sprawy. Dlatego warto być czynnym uczestnikiem postępowania.

Jak złożyć wniosek dowodowy?  

Najlepiej na piśmie, a przy tym posiadać potwierdzenie przyjęcia takiego pisma przez organ (czyli np. wysłanie listem poleconym, albo składając osobiście posiadanie kopii tego pisma, na której organ przyjmujący pismo potwierdzi jego przyjęcie – kolokwialnie mówiąc przybije swoją pieczątkę). W trakcie rozprawy, czyli już na etapie sądowym sprawy, można również ustnie zgłosić taki wniosek sędziemu do protokołu. Sąd odbierze od nas taki dowód i protokolant odpowiednio zapisze to w protokole rozprawy.

Co taki wniosek powinien zawierać?

Dokładnie oznaczenie o przeprowadzenie jakiego dowodu wnioskujemy (np. zeznania świadka Jana Kowalskiego, dowód z nagrania kamery z dnia ….) oraz jaką okoliczność ten dowód ma wykazać (czyli np. alibi, tj. że w tym dniu, o tej godzinie byłem w pracy, co potwierdzi świadek Kowalski, który jest moim szefem, a do tego kamera nagrała godzinę wejścia i wyjścia z pracy).  

Kiedy składać wnioski?

To już zależy od przyjętej linii działania/obrony, ale mogę zaryzykować tezę, że najczęściej im szybciej, tym lepiej. I to z różnych powodów. Np. jeżeli jeszcze jest etap postępowania przygotowawczego, to im szybciej organ dowie się o istnieniu jakiegoś dowodu i go przeprowadzi, to może mieć to wpływ na jego dalsze działania.  Może chociażby uznać, że dzięki takiemu dowodowi nie ma już sensu prowadzić dalej postępowania w stosunku do określonej osoby, bo dowód jest na tyle mocny, że nie ma wątpliwości że osoba, której postawiono zarzuty jednak nie jest sprawcą i trzeba w stosunku do niej umorzyć postępowanie. Natomiast na etapie postępowania sądowego, termin również może być istotny, aby sąd nie miał podejrzeń, iż Twój wniosek nie służy ujawnieniu istotnych okoliczności w sprawie, a jedynie chcesz przedłużyć postępowanie, z różnych względów.

Zanim jednak zdecydujesz się na złożenie wniosku dowodowego, sugeruję przedyskutować tę kwestię z profesjonalistą i spojrzeć na ten dowód w szerszym kontekście w ramach postępowania. Nieraz jest tak, że jakiś dowód może nam przynieść pewną korzyść, ale także jednocześnie zaszkodzić (np. świadek może zeznać zarówno na okoliczności dla nas korzystne, jak i niekorzystne) i należy rozważyć zasadność „wrzucania” takiego dowodu do sprawy. Pamiętać także należy, iż w prawie karnym, inaczej niż w prawie cywilnym, jeżeli zawnioskujemy o jakiś dowód i dopiero potem przemyślimy, że jednak niepotrzebnie to zrobiliśmy, może być już za późno na jego cofnięcie, gdyż prokurator lub sąd nie muszą być związani naszym wnioskiem o cofnięcie takiego dowodu.  

Są jeszcze poszlaki, ale jest to na tyle ciekawy temat, że w przyszłości poświęcę mu oddzielny artykuł.